Από τον Κρόνο στη Σελήνη: Το σχέδιο 22 δισεκατομμυρίων ευρώ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος

Υπάρχει άραγε ζωή στα φεγγάρια του Κρόνου; Αυτό το ερώτημα θέλει να απαντήσει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), ο οποίος προσπαθεί να προλάβει την κούρσα και να καλύψει το χαμένο έδαφος στο διάστημα. Για τον σκοπό αυτό προτίθεται να δαπανήσει το ποσό των 22 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια.

Υπουργοί των κρατών-μελών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος συναντήθηκαν στη Βρέμη της Γερμανίας, προκειμένου να καθορίσουν τις προτεραιότητες για τα επόμενα τρία χρόνια, αλλά και να στηρίξουν την αύξηση του προϋπολογισμού, ο οποίος θα φτάσει τα 22,1 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι υπουργοί αποφάσισαν σε ποια διαστημικά προγράμματα θέλουν να «εγγραφούν» ή να συνεισφέρουν και πόσα χρήματα θα δώσουν τα επόμενα τρία χρόνια, στη συνάντηση που γίνεται κάθε τρία χρόνια και καθορίζει την πορεία της Ευρώπης στο διάστημα.

Ο Josef Aschbacher, γενικός διευθυντής του ESA, δήλωσε ότι η υποστήριξη από τα κράτη μέλη αποτελεί «έκφραση εμπιστοσύνης», σε μια εποχή που βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετοί σύγχρονοι διαστημικοί αγώνες.

«Δείχνει ότι το διάστημα είναι εξαιρετικά ελκυστικό, εξαιρετικά απαραίτητο για την κοινωνία και την καθημερινή ζωή και ότι αναπτύσσεται πολύ γρήγορα στην Ευρώπη», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου.

Όσον αφορά στις προτεραιότητες που καθόρισε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος, οι σημαντικότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες:

1. Εύρεση ζωής στα φεγγάρια του Κρόνου

Ο νέος προϋπολογισμός σημαίνει ότι ο ESA μπορεί ενδεχομένως να ξεκινήσει νέα ερευνητικά προγράμματα, όπως μια αποστολή στον Εγκέλαδο, το έκτο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου. Ο Josef Aschbacher είπε ότι ο ESA θα ήθελε τελικά να φτάσει στον Εγκέλαδο, να προσγειωθεί και να στείλει ανιχνευτές στο τοπίο για να αναζητήσει σημάδια ζωής.

«Οι εξωβιολόγοι λένε ότι αν ψάχνετε για σημάδια ζωής στο διάστημα, αυτό είναι το σημείο που πρέπει να ψάξετε», είπε ο Aschbacher. «Φανταστείτε τι σημαίνει αυτό αν μπορούμε να βρούμε ίχνη ζωής».

Ωστόσο, ο ίδιος τόνισε ότι θα χρειαστεί να περάσει κάποιος καιρός μέχρι ο ESA να είναι έτοιμος να αναλάβει αυτήν την αποστολή, αλλά θα μελετήσει πώς μπορεί να φτάσει εκεί.

Μια άλλη αποστολή για την οποία ο ESA θα συνεχίσει να εργάζεται μετά τις υπουργικές συναντήσεις είναι το «NewAthena». Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος το περιγράφει ως το μεγαλύτερο παρατηρητήριο ακτίνων Χ που έχει κατασκευαστεί ποτέ.

Το μηχάνημα θα βοηθήσει τελικά τους επιστήμονες να μελετήσουν «μερικά από τα πιο καυτά και πιο ενεργητικά φαινόμενα στο Σύμπαν με πρωτοφανή ακρίβεια και βάθος», σύμφωνα με μια περιγραφή του έργου.

Η αποστολή μελετάται και κοστολογείται επί του παρόντος, με την τελική απόφαση να αναμένεται να ληφθεί μέχρι το 2027, όπως είπε ο Aschbacher.

2. Γερμανοί, Γάλλοι και Ιταλοί αστροναύτες στη Σελήνη

Σύμφωνα με γερμανικά μέσα ενημέρωσης, που επικαλείται το Euronews, ο Josef Aschbacher ανακοίνωσε στο περιθώριο των υπουργικών συναντήσεων ότι Γερμανοί, Γάλλοι και Ιταλοί αστροναύτες θα συμμετάσχουν τελικά στις αποστολές «Artemis» στη Σελήνη.

Ο Aschbacher φέρεται να δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης ότι η Γερμανία θα είναι η πρώτη στη σειρά για μια θέση σε μελλοντικές αποστολές, αλλά δεν διευκρίνισε ποιος μπορεί να επιλεγεί. 

Οι αποστολές «Artemis» σηματοδοτούν την επιστροφή της ανθρωπότητας στην επιφάνεια της Σελήνης για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1960. Η «Artemis II» θα φέρει τέσσερις αστροναύτες γύρω από τη Σελήνη και θα επιστρέψουν στη Γη, ενώ η «Artemis III» θα δει δύο αστροναύτες να κατεβαίνουν στην επιφάνεια της Σελήνης για να διεξάγουν πειράματα στον Νότιο Πόλο της.

Ενώ ο επικεφαλής διαστημικός οργανισμός για τις αποστολές «Artemis» είναι η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος (NASA) των Ηνωμένων Πολιτειών, ο ESA κατασκεύασε βασικά εξαρτήματα του διαστημοπλοίου Orion που θα θέσει τους αστροναύτες σε τροχιά.

3. Νέα ευρωπαϊκά διαστημικά κέντρα σε Νορβηγία και Πολωνία

Στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου, ο ESA υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τη Νορβηγία για το άνοιγμα ενός διαστημικού κέντρου στην Αρκτική.

Η συμφωνία σημαίνει ότι θα συσταθεί μια κοινή ομάδα εργασίας με τη Νορβηγική Υπηρεσία Διαστήματος (NOSA) για να καταλήξει στο προτεινόμενο πεδίο εφαρμογής, τις προτεραιότητες και το μοντέλο διακυβέρνησης του κέντρου μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Η Cecilie Myrseth, υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας της Νορβηγίας, δήλωσε ότι το διαστημικό κέντρο αποτελεί αναγνώριση ότι η χώρα είναι ένα «διαστημικό έθνος» και θα έχει «σημαντικό αντίκτυπο» στην διαστημική τεχνολογία που χρησιμοποιείται για επικοινωνία, επιτήρηση και πλοήγηση.

Το Τρόμσο, ειδικότερα, είναι η βάση ελέγχου αποστολής για τον Αρκτικό Μετεωρολογικό Δορυφόρο του ESA, έναν αστερισμό δορυφόρων σε τροχιά γύρω από τον Βόρειο Πόλο που παρέχει δεδομένα για βραχυπρόθεσμες μετεωρολογικές προβλέψεις.

Ο Aschbacher δήλωσε ότι εξετάζεται επίσης η δημιουργία ενός κέντρου διαστημικής ασφάλειας στην Πολωνία, το οποίο θα υποστηρίξει την «αποτελεσματική και συνεκτική ανάπτυξη των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων διαστημικής ασφάλειας και ανθεκτικότητας».

Το νέο κέντρο θα συμπληρώσει το έργο που ήδη εκτελείται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικής Ασφάλειας και Εκπαίδευσης (ESEC) στο Βέλγιο, σύμφωνα με δελτίο τύπου μετά την υπουργική συνάντηση. Οι Πολωνοί εκπρόσωποι και ο ESA θα καθορίσουν τις τεχνικές απαιτήσεις και τη χρηματοδότηση του κέντρου και θα αποφασίσουν για το αποτέλεσμα έως το 2026.

4. Εμβάθυνση των παγκόσμιων συνεργασιών

Ο Aschbacher επεσήμανε ότι οι συνεργασίες του ESA με κράτη με παρόμοιο τρόπο σκέψης, όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία, είναι «ισχυρότερες από ποτέ».

Η καναδική αντιπροσωπεία έλαβε αναφορά από τον Aschbacher κατά τη διάρκεια της υπουργικής συνέντευξης Τύπου, μετά την αύξηση της συνεισφοράς της στον ESA στα 664,6 εκατομμύρια δολάρια (407,7 εκατομμύρια ευρώ), σημειώνοντας αύξηση 400% από το 2022. Η χώρα έχει συνάψει συμφωνία συνεργασίας με τον ESA από το 1979, η οποία της παρέχει ορισμένα από τα ίδια δικαιώματα με ένα κράτος μέλος, όπως η δυνατότητα υποβολής προσφορών για κυβερνητικές συμβάσεις.

Ο Aschbacher δήλωσε ότι ο ESA θα βρει τρόπους να ενισχύσει τη συνεργασία του με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Αυστραλία, γεγονός που δείχνει ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος είναι ένας «ισχυρός εταίρος» εντός της Ευρώπης και για τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Ιταλός υπουργός Adolfo Urso δήλωσε ότι σύντομα θα μεταβεί στις ΗΠΑ για να δει εάν ο ESA μπορεί να συνεχίσει να βασίζεται στις αμερικανικές συνεισφορές στην υπηρεσία.

Οι πρόσφατες περικοπές στον προϋπολογισμό της NASA και οι αναδιοργανώσεις προγραμμάτων έχουν προκαλέσει ανησυχία στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, που προειδοποίησε ότι έως και 19 έργα ΗΠΑ-ΕΕ θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο.

Ο Aschbacher επιβεβαίωσε αυτή την εβδομάδα ότι η NASA συμφώνησε να συνεχίσει τη χρηματοδότηση τουλάχιστον μέχρι το 2028, μιας από αυτές τις αποστολές που βρίσκονται σε κίνδυνο, που ονομάζεται «Rosalind Franklin ExoMars Rover». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος που πραγματοποιεί γεωτρήσεις μέχρι την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη για να ανασύρει οργανικό υλικό για περαιτέρω επιστημονική μελέτη.